Burgerlijke ongehoorzaamheid; de kwestie Wijnand Duyvendak

Dominant of bezielend leiderschap:

BEN JIJ EEN ALFA?

Door:
Tom Matlack

De term ‘alfa’ wordt al decennia lang gebruikt. Ambitieuze mannen worden vaak aangeduid met de term alfa – iemand die dominant is; de persoon aan wie anderen zich onderwerpen. Maar wat betekent dat in de wereld van vandaag?

Voor sommigen heeft alfa de betekenis van iemand die luidruchtig en drammerig is en zo'n groot ego heeft dat die persoon altijd haar/zijn zin krijgt. Ik ontkwam er niet aan bij mezelf de vraag te stellen of er een manier is om een alfa te zijn, zonder irritant te zijn – en zonder anderen te onderdrukken. Bij het zoeken naar een antwoord wees een vriend me op de wereld van de hondentraining. De term alfa is ten slotte afkomstig uit studies naar gedrag van wolven en andere wilde dieren. Studies die ook al decennia lang plaatsvinden.

Ik had een gesprekje met Paul Owens, die vaak de ‘echte’ hondenfluisteraar wordt genoemd. Paul is een zachtaardige man en hij is een Yogi die frequent Gandhi en King in zijn boeken, DVD’s en lessen citeert. Owens legde me uit dat het idee van de ‘alfa hond’, waarbij één lid van de roedel geacht wordt in elke situatie dominant te zijn, niet langer gedragen wordt door wetenschappers en dierengedragsdeskundigen.

De meest recente inzichten over wolven laten zien dat de roedel een samenwerkende familie-eenheid is met ouders die de weg wijzen. Als pups opgroeien, zich ontwikkelen, en de ouders voor nieuwe nakomelingen zorgen, gaan de oudere pups op natuurlijke wijze de nieuwe pups leiden, en ietwat domineren. Net als oudere broers en zussen in menselijke families. Maar er wordt door de nakomelingen geen strijd gevoerd om het leiderschap van de roedel; beide ouders behouden die rol.

Paul Owens

Men zegt dat het doorgaans twintig jaar duurt voordat nieuwe wetenschappelijke inzichten een breed draagvlak krijgen, zelfs onder wetenschappers zelf. Owens wees me op het werk van een senior wetenschapper die werkzaam is bij het U.S. Geological Survey, Dr. L. David Mech. Hij was de eerste die de term ‘alfa reu’ populariseerde toen hij veertig jaar geleden studies naar de sociale structuren van wolven publiceerde in zijn boek The Wolf.

Het is interessant op te merken dat Mech de laatste tien jaar nadrukkelijk aan het proberen is zijn bijdrage aan de semantiek (de leer van de betekenis van woorden - red. -) en populaire cultuur te weerleggen. In zijn artikel, Whatever Happened to the Term Alpha Wolf?, legt Mech uit dat de term alfa tegenwoordig zelden nog gebruikt wordt door biologen die onderzoek doen naar wolvengedrag. En als ze de term al gebruiken, is het maar in één bepaalde context om te verklaren waarom de term achterhaald is en niet langer van toepassing op het sociale gedrag van wolven.

Mech: “Hopelijk kost het de media en het grote publiek minder dan twintig jaar om de correcte terminologie te hanteren en daarmee voor eens en voor altijd de ouderwetse gedachte van de wolvenroedel als een agressieve verzameling wolven, die constant strijden om het leiderschap, achter ons te laten.”

Maar nog steeds hanteert de samenleving met graagte de oude definitie van wat het betekent een alfa te zijn. In hondentraining is het traditionele idee dat honden tegen de alfa in de roedel opkijken als ware het een tirannieke dictator. Om een effectieve relatie met je hond te hebben zouden mensen deze rol op zich moeten nemen.

Een snelle blik in de wereld van hondentraining laat zien dat dit idee van de ‘alfa reu’ nog steeds gepromoot wordt door schrijvers van populaire boeken over hondentraining en door trainers in televisieprogramma’s. Zij onderwijzen ‘aversieve’ (o.a. op correctie en straffen gerichte - red. -) trainingsmethodes, zoals het op de grond drukken van de hond, het rukken aan de lijn, het gebruik van elektrische schokken via halsbanden en het fysiek dwingen van angstige honden in bepaalde - voor hen beangstigende - situaties totdat de hond het op geeft.

Owens: "Trainers die zeggen, ‘Je moet altijd winnen als je een hond traint’, zien de mens/hond relatie als een wedstrijd in plaats van als een relatie die gebouwd is op vertrouwen en samenwerking. En als het een wedstrijd is, dan heerst er ook een ‘winnen-of-verliezen’ mentaliteit .”

Owens staat vooraan als het gaat om de familiehond. Hij draagt steeds het gedachtegoed uit van Gandhi en King, die hij ziet als prachtige voorbeelden van geweldloze alfa’s. Door hun geweldloze filosofie te combineren met een wetenschappelijke benadering voor het trainen van honden, doet hij zijn best om van de opvatting af te komen van ‘might makes right’ (‘macht maakt rechtmatig’) of dat fysieke straffen en dwang nodig zouden zijn bij het trainen van zelfs de meest angstige of agressieve hond.

Als dit verouderde concept niet geldt voor honden of wolven, kunnen wij mensen - en dan speciaal de mannelijke varianten van de soort – misschien nog eens heroverwegen wat het betekent om een alfa te zijn? Ik stem van harte in met Owens die concludeerde: “Omdat we blijkbaar vastzitten aan de term alfa, kunnen we die term dan niet beter herdefiniëren zodat deze niet langer met dominantie en agressie geassocieerd wordt en meer overeenkomt met het soort leiderschap dat goede ouders bezigen. Het gaat dan meer over het toepassen van intelligente discipline, het volgen van de Gulden Regel, en dat in elke situatie, bij iedereen - inclusief het familielid op vier poten.”

Ik zou graag denken dat ik een alfa man ben met sterke leiderschaps-kwaliteiten: geworteld in compassie, vriendelijkheid en rekening houdend met anderen. Ik nodig je graag uit om met mij de daad bij het woord te voegen en in een nieuw tijdperk te stappen met alfa mannen en vrouwen die deze weg volgen.

Paul Owens meest recente boek is ‘The Dog Whisperer Presents – Good Habits for Great Dogs’ (Adams Media). Hij schreef ook ‘The Compassionate, Nonviolent Approach To Dog Training’; ‘The Dog Whisperer’;‘The Puppy Whisperer’. Hij is te zien op diverse DVD's, waaronder ‘The Dog Whisperer: Beginning & Intermediate Dog Training for Puppies and Dogs’ en ‘The Dog Whisperer: Vol. 2 - Solving Common Behavior Problems for Puppies and Dogs’. | Het artikel is afkomstig van www.huffingtonpost.com/tom-matlack/are-you-an-alpha-male_b_386519.html?view=print | Op de foto: Paul Owens. Fotografie: Brian Stemmler Photography | Tom Matlack on Twitter: www.twitter.com/tmatlack

Naschrift

Suzanne Huijs | www.suzannehuijs.nl
Ik ontving dit Engelstalig artikel over de mail over een onderwerp dat me direct interesseerde: is het concept van de ‘Alfa’ als leider van een kudde of roedel nog actueel en relevant in de omgang tussen mens en dier? De laatste jaren ben ik me dat ook steeds meer af gaan vragen. Moeten we voor onze honden en paarden een ‘Alfa’ zijn in traditionele zin - als ‘topdog’, als altijd dominant en ja, vaak als onderdrukker - of kunnen we geweldloze leiders zijn mèt ruimte voor eigen inbreng van het dier. En is het belang wat gehecht wordt aan ‘dominant zijn’ in onze relatie met dieren daarmee ook minder relevant dan ons geleerd is.
Doordat ik me door clickertraining (zie: www.everythingisclicking.com ) steeds meer heb verdiept in leergedrag van dieren ben ik bijvoorbeeld gaan zien dat veel ‘probleemgedrag’ niets te maken heeft met ongehoorzaamheid of verstoorde dominantieverhoudingen, maar gewoon met verkeerd aangeleerd gedrag.
Ik heb dit artikel vertaald voor mijn zwager die zich al decennia lang inzet voor geweldloosheid in de mensenwereld. Ik deel het artikel ook graag voor de dierenwereld. En al gaat het over honden, het is in mijn ogen direct te vertalen naar paarden, want ook in de paardenwereld wordt veel gesproken over ‘Alfa’ en ‘dominantie’.